Umowa o administracji Ciekot
Informacje o eksponacie
Dział:
Typ eksponatu: dokument
Autor: Grzegorz Juszyński
Datowanie: umowa zawarta w 1871 roku w kancelarii notarialnej
Sposób i data nabycia: Dar Kazimiery i Andrzeja Zapałów
Materiał, technika: papier, reprint
Wymiary: format A4, 25 stron
Nr inwentarzowy: DSŻ/PW/48
Opis:
Umowa o administracji folwarku w Ciekotach „obejmującego przestrzeń 196 mórg i 268 prętów gruntu” jest jednym z najciekawszych eksponatów w sensie poznawczym i najważniejszych , bo związanych z tym miejscem. Została sporządzona odręcznym pismem w dwu językach (polsko-rosyjska), wielostronicowa.
Zawarta ona została w 1871 roku w kancelarii notarialnej Grzegorza Juszyńskiego w Kielcach, między ojcem Stefana Żeromskiego – Wincentym a pułkownikiem Włodzimierzem Dobrowolskim, który ukazem cara za zasługi w tłumieniu polskiego powstania 1863/64 roku obdarowany został dobrami ziemskimi w ówczesnym Królestwie Polskim na ziemi świętokrzyskiej (między innymi Ciekotami).
Pułkownika u notariusza – jak czytamy w umowie – reprezentował kapitan Michał Tokarew – naczelnik kieleckiej żandarmerii.
Według zapisanych ustaleń, pan Wincenty Żeromski miał od 1 czerwca (wg kalendarza ruskiego) / 13 czerwca (wg kalendarza polskiego) 1871 roku utrzymywać dworek i folwarczne zabudowania w należytym porządku „jak dobry ojciec familii”, pobudować nową oborę, wzmocnić płoty, dokonywać reperacji „kołkiem, snopkiem, chłopkiem”, zarybić staw, systematycznie sadzić drzewa, krzewy owocowe i ozdobne wokół dworu i zabudowań oraz w dole, za dworem i nad stawem. Wymagano, by wyrestaurował młyn, karczował nieużytki, uprawiał ogród warzywny. Systemem uprawy roli miała być trójpolówka. Do gospodarstwa zobowiązany był wprowadzić następujący inwentarz: 20 krów dojnych, 4 woły, 6 koni i 25 sztuk jałowizny.
Wincenty Żeromski uzyskał prawo czerpania zysków z propinacji (czyli sprzedaży napojów alkoholowych), w tym celu miał zbudować jednoizbową karczmę. Mógł polować na gruntach folwarcznych i w okolicznych lasach (co dla niego – zamiłowanego myśliwego było szczególnie przyjemne i ubogacające) .
Na rzecz właściciela Ciekot miał Wincenty Żeromski obowiązek płacić w pierwszym roku 50 rubli, w kolejnych dziewięciu latach po 125 rubli, a następnie przez dziesięć lat po 150 rubli (umowa spisana była do 1891 roku, czyli na dwadzieścia lat).
Umowa o administracji Ciekot była do niedawna badaczom biografii Żeromskiego i czytelnikom zupełnie nieznana.
Dokument odnalazła kustosz dworu Kazimiera Zapałowa w Archiwum Państwowym w Kielcach i opublikowała po raz pierwszy w książce „Rodzina Stefana Żeromskiego w Świętokrzyskiem”.
Literatura:
Kazimiera Zapałowa „Rodzina Stefana Żeromskiego w Świętokrzyskiem”, 2005 r.
Kazimiera Zapałowa: „Z Dworku Żeromskich (19)” : „Portrety Syberyjskich Zesłańców” w „Kurierze Masłowskim” nr 2/2019 (131)