Centrum Edukacji i Kultury Szklany Dom

Do niedawna nie znaliśmy żadnej fotografii młodych rodziców Stefana Żeromskiego. Był tylko wizerunek ojca z lat dojrzałych. Matkę mogliśmy sobie jedynie wyobrażać. Przez ponad siedemdziesiąt lat biografowie Żeromskiego powtarzali: nie zachowała się żadna fotografia matki pisarza. Zaskakującą zmianą było odnalezienie w 2003 r. przez kustosz Kazimierę Zapałową tego pięknego konterfektu Józefy i Wincentego.

Z małej fotografii, zachowanej w domowym archiwum Schmidtów, wykonany został jeden z najważniejszych eksponatów ciekockiego dworku - okazały portret rodziców Żeromskiego, oprawiony w stylową francuską dziewiętnastowieczną ramę.

Ona (czarnooka, czarnowłosa, wysoka, szczupła) stoi wspierając dłoń na ramieniu męża, on (o ciemnoblond, lekko falowanych włosach, wysoki, silny, z życzliwym, uważnym spojrzeniem) przysiadł na krześle i obejmuje jej smukłą kibić. Upozowani przez fotografa, ale w pełni wiarygodni w serdecznej bliskości. 

Tu kilka informacji biograficznych o Józefie z Katerlów Żeromskiej:

Józefa (właściwie Franciszka Józefa) z Katerlów Żeromska – matka pisarza. Ur. 29 stycznia 1833 r. w Boczkowicach (par. Konieczno), zm. 15 sierpnia 1879 r. w Ciekotach (par. Leszczyny), pochowana w Leszczynach. Ukończyła pensję SS. Kanoniczek w Krakowie. Wrażliwa, rozmiłowana w literaturze, biegle władająca językiem francuskim i włoskim, znająca się i praktykująca w dziedzinie fitoterapii. Posiadała umiejętność przędzenia, szycia i artystycznego haftowania. W domu rodzinnym w Tyńcu nad Nidą, od dworskiego ogrodnika, nauczyła się uprawy roślin ozdobnych i użytkowych. Ogród ciekocki, acz znacznie mniejszy niż tyniecki, był od wiosny do późnej jesieni barwny, pachnący.

Od młodości chorowała na gruźlicę. 21 lipca 1858 r. wyszła za mąż za Wincentego Jana Żeromskiego. Ślub odbył się w Węgleszynie. Z mężem i dziećmi (urodziła ich pięcioro: Wincentynę, Aleksandrę, Wacławę, Stefana i Bolesławę) jako dzierżawcy mieszkali w Strawczynie (1858-1865), Woli Kopcowej (1865-1868), Krajnie (1868-1871) a od czwerwca 1871 r. w Ciekotach. Z usposobienia była poważna, bardzo uczciwa, serdeczna wobec rodziny, cechował ją głęboki patriotyzm i chęć pomocy bliźniemu. 

Nota o Wincentym Żeromskim znajduje się przy jego indywidualnym portrecie z późniejszego okresu życia.

Fotografia młodych rodziców Żeromskiego opublikowana po raz pierwszy w książce Kazimiery Zapałowej: Rodzina Stefana Żeromskiego w Świętokrzyskiem, Kielce 2003. Oryginał w zbiorach prywatnych.

Owa unikalna fotografia rodziców Stefana Żeromskiego pozwoliła na dalsze interesujące i ubogacające Żeromszczyznę działania. Na tarasie dworu od południa, sumptem władz Gminy Masłów stanął niezwykłej urody pomnik – rodzinna ławeczka Żeromskich, wykonany wiosną 2015 roku przez artystę rzeźbiarza Sławomira Micka. Jest oglądany, podziwiany przez mieszkańców i gości „najściślejszej ojczyzny” pisarza.

Kazimiera Zapałowa, „Portret rodziców Stefana” ; K. Zapałowa „Rodzinne konterfekty i pamiątki ikonograficzne w dworku Żeromskich w Ciekotach”, Kielce 2013, s. 52.